Adrenalina

Adrenalina czasem określana jest też pod potoczną nazwą 3xF (z ang. fright, fight and flight), nazwa ta odnosi się kontekstowo do skutków działania hormonu: strachu, walki i ucieczki.

Historia odkrycia adrenaliny sięga roku 1895 roku, gdy polski fizjolog Napoleon Cybulski otrzymał ekstrakt z kory nadnerczy, nazwany nadnerczyną, która zawierała aminy katecholowe, w tym adrenalinę. Wyizolowanie adrenaliny nastąpiło w 1901 roku przez japońskiego chemika Jōkichi Takamine. Jego współpracownik, fizjolog i biochemik Thomas Bell Aldrich, ustalił jej wzór strukturalny, zaś proces sztucznego wytwarzania opracował w 1904 roku Friedrich Stolz.

Adrenalina odgrywa ogromną rolę w mechanizmie stresu, czyli błyskawicznej reakcji organizmu człowieka i zwierząt kręgowych na zagrożenie, objawiających się:

• przyspieszonym biciem serca,
• wzrostem ciśnienia krwi,
• rozszerzeniem oskrzeli oraz krtani,
• rozszerzeniem źrenic itd.

Oprócz tego adrenalina reguluje poziom glukozy (cukru) we krwi, poprzez nasilenie rozkładu glikogenu do glukozy w wątrobie (glikogenoliza). Adrenalinę można znaleźć również w roślinach. Jej znaczenie farmakologiczne jest ograniczone z powodu niewielkiej trwałości hormonu.

Adrenalina należy do szeregu fenyloetyloamin. Pod względem chemicznym jest pochodną katecholu, która w organizmach żywych jest otrzymywana w wyniku przemian dwóch aminokwasów: fenyloalaniny i tyrozyny.

Adrenalina przyspiesza czynność serca jednocześnie zwiększając jego pojemność minutową, w nieznaczny sposób wpływając na rozszerzenie naczyń wieńcowych; rozszerza źrenice, a także krtań i oskrzela ułatwiając oraz przyspieszając oddychanie. Mobilizuje także spalanie tkanki tłuszczowej przez aktywację lipaz.

Podobne działanie do adrenaliny wykazuje pokrewna jej noradrenalina. Noradrenalina stosowana w ciężkich stanach niewydolności krążenia również podnosi ciśnienie krwi oraz poziom glukozy, jednak nie wpływa w ogóle na przemianę materii.